سدسازی؛ کلید پیشرفت سیستان و بلوچستان/ هامون در انتظار آب

 12 سال خشکسالی در سیستان و بلوچستان و از سوی دیگر وقوع سیلاب های ناشی از توفان های سهمگین و بارش های شدید همواره مشکلات اساسی برای مردم این سرزمین به همراه داشته است.

به گزارش مکران به نقل از خبرنگار مهر، سیستان و بلوچستان به لحاظ شرایط اقلیمی، منطقه منحصر به فردی است بگونه ای که همزمان با گسترش خشکسالی و زمین تشنه در شمال آن، مناطق جنوبی دستاویز توفان ها و بارش های باران شدید و زودگذر می شود که سیلاب ها و روان آب های زیادی را در منطقه جاری می سازد و خسارت های متعددی را به همراه می آورد.

وجود منابع طبیعی ذخیره آب و چاه نیمه های غنی از آب در شمال و رودخانه های فصلی پراکنده در مناطق مرکزی و جنوبی استان، به عنوان منابع آبی در تامین آب کشاورزی و آشامیدنی منطقه بسیار حائز اهمیت است.

این استان با گستره بیش از187 هزار و 500 کیلومتر مربع دارای پنج حوزه آبریز اصلی شامل هامون هیرمند، هامون ماشکیل یا ماشکید، هامون جازموریان، کویر لوت و دریای عمان است.

همچنین منابع آب های سطحی سیستان و بلوچستان به حجم یک هزار و 700 میلیون مترمکعب، آورده رودخانه های دائمی هیرمند مرزی، سیستان، لادیز، بمپور، سرباز، پیشین، کارواندر، دامن و شماری رودخانه فصلی در مرکز و جنوب استان است.

 خشکسالی مهمترین مشکل مردمان سیستان و بلوچستان

منابع آب های زیرزمینی استان را نیز 11هزار و 88 منبع شامل هشت هزار و 756 حلقه چاه، 791 دهنه چشمه و یک هزار و 541 رشته قنات تشکیل می دهد.

 اگر چه میزان بارندگی در سیستان و بلوچستان 136 میلیمتر کمتر از متوسط کشوری است اما خوشبختانه برای کنترل و استفاده مطلوب از آب های سطحی و زیرزمینی در این استان به ویژه چند سال اخیر مدیریت خوبی انجام شده است.

پس از پیروزی انقلاب 17 سد از نوع انحرافی، مخزنی و تغذیه ای به حجم 175 میلیون مترمکعب در سیستان و بلوچستان ساخته و بهره برداری شده است.

سدهای پیشین چابهار، بمپور، سیستان، زهک، کهک، فهره، شیرگواز، شی کلک، چاه نیمه چهارم، بزمان، دوربن، گلگ و کهیر از جمله سدهای بهره برداری شده بعد از انقلاب در این استان است.

با این حال، آمارها و شواهد حاکیست که روند سد سازی در دولت عدالت نهم و دهم در سیستان و بلوچستان رونق یافت و ایجاد 30 سد در دستور کار مسئولان وزارت نیرو و استانی قرار گرفت.

از این تعداد پنج سد با تلاش ها صورت گرفته به بهره برداری رسید و عملیات اجرایی هفت سد دیگر نیز در دست انجام است که از جمله ساخت سدهای گلوگاه، سارادان، ماشکید علیا و آبرسانی به میرجاوه از مهم ترین آن ها است.

همچنین سد دو در لادیز واقع در بخش میرجاوه زاهدان نمونه‌ ای از خدمات بزرگ و فراوان نظام اسلامی و از آرزوهای دیرین مردم منطقه است که بعد از مدت‌ ها انتظار، به مناسبت سی امین سالگرد پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی به بهره برداری رسید.

مطالعات شناختی سد لادیز در سال های ‎80 تا ‎83 انجام و پس از تصویب طرح در سال 83 عملیات اجرایی آن آغاز شد.

132 میلیارد ریال اعتبار هزینه شده توسط نظام جمهوری اسلامی برای ساخت این سد را می توان گوشه‌ ای از سیاست خدمت رسانی به مردم دانست.

سد بزرگ خیرآباد نیکشهر در جنوب استان سیستان و بلوچستان در سال1383 تنها 25 ‎درصد رشد اجرایی داشت که با همت دولت نهم در سال 87 به پایان رسید و اکنون منشا خدمات بزرگی در منطقه بلوچستان است.

افزون بر 160 میلیارد ریال برای ساخت و تکمیل سد مخزنی خیرآباد نیکشهر به حجم ذخیره سازی27 میلیون متر ‎مکعب هزینه شد که بهره برداری از این سد، آب آشامیدنی ‎50 سال آینده مردم نیکشهررا تامین می کند.

استاندار سیستان و بلوچستان با اشاره به تاثیرهای سوء خشکسالی در شمال استان گفت: 12 سال خشکسالی در شمال استان اثرهای بسیار سویی بر جغرافیای و اقتصاد منطقه که وابسته به کشاورزی است گذاشته که برای رفع این مشکل دولت برنامه های ویژه ای در دستور کار خود قرار داد.

 ورود حق آبه هیرمند تنها بخشی از نیاز آب شرب را تامین می کند

علی محمد آزاد اظهار داشت: سال ها قبل سیلاب هایی در منطقه می آمد که سه دریاچه افغانستان، مشترک و هامون را بعضا با آب روبرو می کرد اما متاسفانه به سبب گسترش خشکسالی در آن سوی مرز ورود حق آبه تنها جواب مصرف آب شرب و بخش کمی برای کشاورزی فصلی را می دهد.

وی افزود: بود و نبود  آب در سیستان و بلوچستان حرف اول را می زند زیرا در شمال با خشکسالی شدید روبرو هستیم و در جنوب بارندگی ها یکباره می آید، سیلاب راه می اندازد و پس از خسارت فراوان به دریا می ریزد.

وی گفت: با وجود این روان آب ها دولت برای ذخیره سازی و استحصال آب طرح های مختلف سد سازی و آبخیزداری را در دستور کار قرار داد.

وی بیان داشت: اکنون در سطح سیستان و بلوچستان حدود 30 سد در دست مطالعه و ساخت است که با بهره برداری از پنج تا از این سدها ذخیره سازی و تغذیه قنات ها و سفره های زیر زمینی رشد چشمگیری داشت.

 استاندار سیستان و بلوچستان افزود: با اجرای این طرح ها اکنون حدود 70 درصد منابع آب و روان آب ها در اختیار ماست که در برنامه ریزی ها نقش بسزایی را برای رشد و شکوفایی استان ایفا می کند.

وی گفت: همچنین به منظور تامین آب شرب بخشی از آب دریای عمان را به وسیله آب شیرین کن در اختیار مردم کنارک و چابهار قرار می دهیم.

 سد سازی در سیستان و بلوچستان در دستور کار قرار دارد

وی اظهار داشت: سد زیردان نیز تیرماه امسال توسط ریاست جمهوری در چابهار افتتاح شد که نقش بسزایی در تامین آب شرب و کشاورزی بیش از هزاران روستا و مردم چابهار دارد.

آزاد افزود: سه سد گلوگاه، زیردان و ماشکید علیا از مصوبات سفرهای دولت به این منطقه است که در مجموعه توان ذخیره سازی 350‌میلیون متر مکعب دارند.

وی با اشاره به سد زیردان گفت: این سد در روستای پیرسهراب چابهار در جنوب این استان قرار دارد که آب آن از طریق رودخانه محلی کاجو تامین می شود.

وی بیان داشت: عملیات اجرایی سد زیردان چابهار سال 1381شروع شد و پیش از سفر نخست رئیس جمهوری به سیستان و بلوچستان تنها22 ‎درصد پیشرفت داشت.

استاندار سیستان و بلوچستان افزود: در سفر نخست رئیس جمهوری به این منطقه تکمیل سد به یکی از مصوبه های هیئت دولت تبدیل شد و در این مدت روند اجرایی طرح شتاب بیشتری یافت.

وی گفت: سد زیردان از نوع بتونی با حجم مخزنی207 ‎میلیون مترمکعب امسال مورد بهره برداری قرار گرفت.

وی اظهار داشت: با بهره برداری از این سد سالانه51 میلیون مترمکعب آب در اختیار بخش آشامیدنی و کشاورزی مناطق همجوار قرار گرفت.

آزاد همچنین با اشاره به سد سارادان نیز افزود: این سد نیز با اعتبار 140 میلیارد ریال در شهرستان ایرانشهر ساخته و مورد بهره برداری قرار گرفت.

وی گفت: سد تغذیه ای سارادان با ظرفیت 10 هزار متر مکعب آب با هدف تغذیه مصنوعی دشت سر کهوران و کنترل سیلاب های رودخانه کنارو ساخته شده است.

وی افزود: سد گلوگاه زاهدان نیز با اعتبار 110 میلیارد ریال از جمله سد های در حال ساخت دولت نهم در این منطقه است که عملیات اجرایی آن از سال 1384 آغاز شده و پیشرفت اجرایی بسیار خوبی دارد.

استاندار سیستان و بلوچستان بیان داشت: عملیات اجرایی سد مخزنی ماشکید علیا سراوان با اعتبار 28 میلیارد ریال از دیگر مصوبات سفرهای هیئت دولت به استان از سال 1385 آغاز شده و تاکنون حدود 90 درصد پیشرفت اجرایی دارد.

براساس آمارهای اعلام شده بهره برداری از چهار سد سارادان، گلوگاه، ماشکید علیا و زیردان حجم آب قابل استحصال در مخازن سیستان و بلوچستان به بیش از دو میلیارد متر مکعب خواهد رسید.

استاندار سیستان و بلوچستان گفت: اکنون 700 میلیون متر مکعب آب در مخازن مختلف این استان ذخیره است.

وی افزود: برنامه دولت در پایان روند سد سازی در استان، رساندن حجم مخازن آبی سیستان و بلوچستان به حدود 3.5 میلیارد متر مکعب است.